Archive March 28, 2016

Murat Yülek, 28.03.2016, Dünya

“Adalet mülkün temelidir” sözünün bir insan tarafından söylenmiş en önemli sözlerden birisi olduğunu söylesek mübalağa etmiş olur muyuz? İlk defa Hz Ömer tarafından söylendiği düşünülen bu söz mutad olarak çerçevelenmiş olarak mahkeme salonlarımızda hakim koltuğunun ardında yer alır (Atatürk’e atfedilir).  Ancak sözün kapsadığı felsefi, hatta bilimsel alan, mahkeme de dağıtılan hukuki adaletten çok daha geniştir.

Adaletin temelini oluşturduğu ‘mülk’ tüm dünyayı hatta bazılarına göre kainatı kapsar. Temel pozitif bilim olan fizikten, temel sosyal bilimlerden iktisata kadar ‘durumlar,’ ‘denge’ noktasına göre ilintilendirilir. Read More

Murat Yülek, 21.03.2016, Dünya

Türkiye zor bir dönemden geçiyor. Hem etrafındaki jeopolitik riskler hem de içerideki terörle uğraşıyor. Böyle bir dönemde temel makro göstergelere bakalım.

Makroekonomik göstergeler açısından da çok farklı dönemden geçiyoruz. Seçimlerin ve jeopolitik risklerin yılı olan 2015 büyüme açısından hiç de beklenmedik bir performans gösterdi. Bütçe oldukça iyi gitti. Nominal olarak bütçe açığı 2014’e göre düştü. Faiz dışı fazli 30 milyar TL’sını geçti (nominal olarak 2007 seviyeleri).  Dış ticaret açığı içeride talebin çok da gerilemesine ragmen petrol fiyatlarının düşmesiyle 63 milyar dolara indi. Cari açık, iç ve dış faktörler sayesinde GSYH’ya oranla düşmeye devam etti (oran olarak 2006 seviyeleri). Enflasyon yüksek seyretti; bunda iç dinamikler kadar dış ve dışsal faktörlerin de (enerji ve metal fiyatları, tarım üretimi) hem olumlu hem de olumsuz etkileri  oldu. Read More

Murat Yülek, 29.02.2016, Dünya

Avrupa’yı Avrupa, Avrupa ekonomisini Avrupa ekonomisi haline getiren politika merkantilizmdi. Ha Joon Chang’ın Türkiye’de de yayınlanan “Merdiveni İtmek” (Kicking the Ladder) kitabında bahsettiği gibi, Avrupa (özellikle İngiltere) ‘serbest ticaretçi’ olmadan önce sanayileşme sürecini tamamlayarak rekabetçi gücünü merkantilizmle artırmıştı.

Merkantilizm orta çağ Avrupa’sının bir icadı, geçmişte kalan bir ekonomik politikası olarak görülür. Oysa, günümüzde özellikle doğu Asya ülkelerinde uygulanan ekonomi politikaları temelde neo-merkantilisttir. Bugünkü Almanya’nın da (resmi olmasa da fiili) ekonomi politikaları temelde merkantilist tonlara dayalıdır. Read More

Murat Yülek, 22.02.2016, Dünya

Çin’in onüçüncü kalkınma planı geçen senenin sonunda nihaileştirildi. Mart ayında ise resmi olarak yürürlüğe girecek. Çin’de sosyalist iktisadi planlama Mao döneminde, Türkiye’den on yıl önce başladı. İlk planlar tarımsal kalkınma ve sanayileşmeyi hedefledi. Mülkiyetin tamamen devlet elinde olduğu o dönemlerde tarımsal işletmeler kooperatif yapılar, sınai üretim ve kalkınma ise kamu teşebbüsleri (devlet şirketleri) eliyle gerçekleştirilmeye çalışıldı. Planların temel amacı, Sovyetlerde olduğu gibi GSYH büyüme oranını yükseltmekti.

Mao’nun Çin’inde, bir değil, sektörel bazda ayrılmış çok sayıda Sanayi Bakanlığı kurulmuştu. Sanayi alanında seçilen sektörlerde çok sayıda devlet şirketi kuruldu. O dönemlerde Sovyetler Birliği Çin’e siyasi sebeplerle teknik ve parasal destek verdi ve kırsal yönü ağır basan Çin’e çok sayıda mühendis gönderdi. Çin merkezi planlarını geliştirenler de Sovyet iktisatçılardı. Aynı dönemde, Amerika Birleşik Devletleri  de ‘hür dünyaya’ benzer ‘yardımları’ yapıyordu. Read More